Suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ là tình trạng cơ thể thiếu hụt các chất dinh dưỡng, không đủ năng lượng đáp ứng nhu cầu phát triển của cơ thể. Vấn đề này thường gặp ở trẻ dưới 3 tuổi, nếu tính trạng kéo dài và nghiêm trọng sẽ ảnh hưởng rất lớn đến phát triển chiều cao, sức khỏe và trí não của trẻ. Vì vậy, cha mẹ có con bị suy dinh dưỡng cần cải thiện bằng các thực đơn phong phú, giàu chất để giúp trẻ có hứng thú ăn, nạp nhiều năng lượng.
1. Những triệu chứng nào cho thấy trẻ bị suy dinh dưỡng?
Bố mẹ có thể dựa vào một vài triệu chứng phổ biến ngay sau đây để nhận biết con mình có bị suy dinh dưỡng hay không?
Không lên cân hoặc giảm cân
Teo mỡ ở cánh tay, thịt tươi nhẽo
Teo nhỏ, mất hết lớp mỡ dưới da bụng
Da xanh, tóc thưa rụng dễ gãy, đổi màu
Ăn kém, hay bị rối loạn tiêu hóa: ỉa phân sống, ỉa chảy hay gặp.
Thể nặng: Có phù hoặc teo đét, có thể biểu hiện của thiếu vitamin gây quáng gà, khô giác mạc đến loét giác mạc. Hiện nay thể nặng rất hiếm gặp.
2. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ
Thực tế có rất nhiều nguyên nhân gây nên trạng thái trẻ bị suy dinh dưỡng, trong đó một vài nguyên nhân phổ biến bao gồm:
Do dinh dưỡng: Nuôi trẻ không đúng phương pháp khi mẹ thiếu hoặc mất sữa, cho trẻ ăn bổ sung không đúng cả về số lượng và chất lượng, nguyên nhân quan trọng nhất hay gặp là do bà mẹ thiếu kiến thức dinh dưỡng hoặc không có thời gian chăm sóc con cái.
Do ốm đau kéo dài: Trẻ mắc các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp, tiêu hóa nhiều lần, biến chứng sau các bệnh viêm phổi, sởi, lỵ...
Do thể tạng dị tật: Trẻ đẻ non, suy dinh dưỡng bào thai, các dị tật sứt môi, hở hàm ếch, tim bẩm sinh.
Do điều kiện kinh tế xã hội: Suy dinh dưỡng là một ốm của nghèo nàn và lạc hậu, có liên quan đến kinh tế, văn hóa, dân trí. Đây là mô hình hệ ốm đau đặc trưng của các nước đang phát triển.
Thực đơn cân bằng cho trẻ suy bổ dưỡng
3. Bố mẹ cần làm gì khi trẻ bị suy dinh dưỡng?
Khi con bị suy bổ dưỡng cần lưu ý gì trong chế độ ăn? Nên ưu tiên bổ sung các chất nào cho trẻ? Trẻ suy bổ dưỡng có nên bổ sung kẽm không? Bổ sung kẽm trong thực đơn bằng cách nào?
Đối với trẻ suy bổ dưỡng, mẹ cần chú ý đến chế độ ăn cho bé tương hợp theo từng độ tuổi. Dưới đây sẽ là một số gợi ý về thực đơn tăng cân cho trẻ suy dinh dưỡng:
3.1. Trẻ dưới 6 tháng
Bú sữa mẹ theo nhu cầu của trẻ. Chú ý chăm sóc dinh dưỡng cho bà mẹ để mẹ có đủ sữa nuôi con ( mẹ cần ăn đủ, ngủ tốt, làm việc nhẹ nhàng). Trường hợp mẹ không đủ sữa mà phải dùng các sản phẩm thay thế sữa mẹ thì phải có chỉ định của Bác sĩ.
3.2. Trẻ từ 6 – 12 tháng
Cho trẻ ăn nước cháo xay trộn sữa như trên nhưng tăng thêm lượng thịt tươi, gạo và rau củ, trường hợp trẻ không thích ăn cháo trộn sữa thì dùng sữa cao năng lượng pha với nước sôi để ấm theo bí quyết mỗi ngày uống 500ml và cho ăn bột hoặc cháo xay 3 -4 bữa/ngày, trẻ ăn ít có thể tăng số bữa lên, dùng nước giá đậu xanh để làm lỏng thức ăn: 10g giá đậu xanh/10g bột (giá đậu xanh giã nhỏ lọc lấy nước nấu bột).
3.3 Trẻ 13 -24 tháng
Trẻ trong giai đoạn này nên ăn 5 bữa ăn/ ngày.
6h: 150 – 200ml sữa cao năng lượng
9h: Cháo thịt tươi + rau: 200ml (1 tô ăn cơm)
Gạo tẻ: 30g (1 nắm tay)
thịt tươi nạc: 50g (hoặc cá, tôm, cua: 50g, trứng gà: 1 quả)
Dầu: 10ml (2 thìa cà phê)
Rau xanh: 20g (2 thìa cà phê)
12h: Sữa: 200ml
14h: Chuối tiêu: 1 quả hoặc đu đủ 1 miếng
17h: Cháo thịt tươi (cá, tôm, trứng) + rau + dầu
Nếu trẻ đang bú mẹ vẫn phải tiếp tục cho bú và thời gian cho bú kéo dài từ 18 – 24 tháng. Khi cai sữa vẫn nên cho trẻ ăn thêm sữa bò hoặc sữa đậu nành.
3.4. Trẻ 25 – 36 tháng
Đối với trẻ từ 25 tháng tuổi - 36 tháng tuổi, nên có 5 bữa ăn/ ngày:
7h: Sữa cao năng lượng: 200ml
11h: Cơm nát + thịt (cá, trứng, tôm...) + canh rau.
Cơm: 2 lưng bát (70g gạo), thịt: 50g (hoặc trứng: 1 quả), rau: 100g, dầu (mỡ): 5g
14h: Cháo + thịt + rau + dầu: 200ml
Gạo tẻ: 30g (1 nắm tay), thịt tươi nạc: 50g (hoặc cá, tôm, cua: 50g, trứng gà: 1 quả), dầu: 10ml (2 thìa cà phê), rau xanh: 20g (2 thìa cà phê).
17h: Cơm nát + trứng (thịt, cá, tôm...) + canh rau
20h: Hỗn hợp bột dinh dưỡng: 200ml, hoặc súp: khoai tây thịt tươi + rau + dầu (mỡ): 1 bát con.
Súp khoai tây gồm có khoai tây: 100g (1 củ to), thịt tươi (gà, bò, lợn): 50g, bắp cải: 50g, dầu (mỡ): 1 muỗng cà phê.
Ăn thêm các loại quả chín theo mong muốn của trẻ.
Trên đây là những chia sẻ về cách nhận biết, nguyên nhân gây lên tình trạng suy dinh dưỡng và các chế độ ăn giúp trẻ cải thiện tình trạng trên. Hy vọng với những chia sẻ trên giúp các bậc phụ huynh cải thiện được tình trạng suy dinh dưỡng hiệu quả cho con em mình.