Ở trẻ nhỏ, tình trạng sốt, ho, cảm cúm là chuyện xảy ra thường xuyên. Tuy nhiên, sốt có những nguy hiểm khó lường trước, vì vậy cha mẹ cần chú ý và chăm sóc trẻ cẩn thận hơn. Trong bài viết dưới đây chúng tôi sẽ chia sẻ đến các bậc phụ huynh một số phương pháp chăm sóc trẻ hiệu quả khi sốt.
1. Tìm hiểu về tình trạng sốt trên cơ thể con người
Thân nhiệt của người bình thường thường được duy trì ở mức từ 36 độ C đến 37.4 độ C. Sốt được định nghĩa là khi mức lửa cơ thể tăng trên giới hạn bình thường này (>37.5 độ C). Sốt được phân ra nhiều mức độ khác nhau, bao gồm:
Sốt nhẹ: nhiệt độ cơ thể từ 37.5 độ C – 38 độ C;
Sốt vừa: nhiệt độ cơ thể từ 38 độ C – 39 độ C;
Sốt cao: mức lửa cơ thể từ 39 độ C – 40 độ C;
Sốt rất cao: nhiệt độ cơ thể trên 40 độ C.
Tuy nhiên, mức độ sốt có thể sẽ không phản ánh chính xác mức độ nặng của các ốm lý gây ra biểu hiện sốt. Trẻ có thể sốt rất cao nhưng tìm được nguyên nhân, được điều trị đúng thì trẻ sẽ hết sốt. Ngược lại, trẻ dù sốt không cao nhưng không tìm được nguyên nhân thì đôi khi lại nguy hiểm hơn.
2. Cách xác định trẻ bị sốt
Sử dụng các loại thiết bị đo thân nhiệt tại nhà như nhiệt kế thủy ngân, nhiệt kế điện tử. Thế nhưng với trẻ em nên sử dụng nhiệt kế điện tử vì dễ sử dụng, cho kết quả nhanh hơn và hạn chế được không an toàn do nhiệt kế thủy ngân rất dễ vỡ, cực kỳ không an toàn khi thủy ngân phóng thích ra ngoài.
Các vị trí dùng để đo nhiệt độ cho trẻ bao gồm: miệng, nách, hậu môn. Tốt nhất vẫn là ở nách vì vừa chính xác vừa tránh được các tác hại khác.
Khi bé sốt có thể đo mức lửa tại miệng
3. Các nguyên nhân gây sốt ở trẻ nhỏ
Sốt được xem là một phản ứng tự vệ của cơ thể, khiến cho bảo vệ cơ thể chống chọi lại các tác nhân ngoại lai tấn công vào cơ thể. Sốt chứng tỏ hệ miễn dịch của trẻ đã nhận biết và phản ứng lại các tác nhân gây hại đến cơ thể trẻ. Một số trường hợp dù bị nhiễm trùng vẫn không sốt như trẻ em với hệ miễn dịch còn non yếu hoặc trẻ mắc suy giảm miễn dịch cũng không sốt khi bị vi khuẩn, virus tấn công. Các nguyên nhân gây sốt hay gặp bao gồm:
Các bệnh lý nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc siêu vi gây ra như: viêm phổi, viêm đường hô hấp, nhiễm trùng tiêu hóa, nhiễm trùng tiết niệu, nhiễm trùng da hoặc nặng hơn như nhiễm trùng huyết...;
Nhiễm các loại ký sinh trùng như sốt rét, nhiễm sán...;
Các ốm lý tự miễn;
Các bệnh lý ác tính;
Đôi khi sốt xảy ra sau khi chích ngừa hoặc trẻ bắt đầu mọc răng, đây là phản ứng toàn bộ bình thường của của cơ thể. Nếu sốt do các nguyên nhân này thì thường không kéo dài quá 2 ngày.
4. Tuổi nào thì thường bị sốt?
Sốt không phân biệt tuổi tác, giới tính. Bất kỳ độ tuổi nào trẻ cũng có thể bị sốt. Mặc dù vậy, tuổi càng nhỏ thì nguy cơ bị sốt thường cao hơn và mức độ sốt thường nặng hơn. Việc quan trọng nhất chính là tìm ra nguyên nhân gây sốt để chữa trị thích hợp, tránh để trẻ sốt liên tục, kéo dài sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển thần kinh của trẻ.
Ở độ tuổi càng nhỏ, trẻ có tai họa sốt cao hơn và nguy hiểm hơn
5. Những trường hợp sốt nguy hiểm
Sốt cao khó hạ, kém đáp ứng với các biện pháp hạ sốt như dùng thuốc hoặc lau mát tích cực...
Sốt kèm theo các triệu chứng không an toàn khác như nôn ói, khó thở, giật mình hoảng hốt, lạnh tay lạnh chân...
Sốt cao liên tục kéo dài hơn 2-3 ngày hoặc sốt tái đi tái lại kéo dài hơn 1 tuần.
Sốt cao ở trẻ dưới 3 tháng tuổi.
Những trường hợp trên cần đưa trẻ đến các cơ sở y tế để tìm nguyên nhân và điều trị thích hợp. Tránh tự chăm sóc trẻ tại nhà, vừa không giúp trẻ hết sốt mà còn ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe của trẻ.
6. Khi trẻ bị sốt cần làm gì?
Trẻ bị sốt phải làm sao là thắc mắc rất lớn của nhiều cha mẹ. Cách chăm sóc trẻ khi sốt dù rất đơn giản nhưng không phải ai cũng làm đúng:
Việc đầu tiên cần làm để trả lời câu hỏi khi trẻ bị sốt cần làm gì là đặt trẻ nằm ở nơi phòng thoáng, tránh gió lùa, hạn chế số lượng người xung quanh;
Sau đó, cởi bớt quần áo trên thành viên cho trẻ, chỉ nên bận một lớp áo mỏng để khiến cho cơ thể dễ dàng thoát nhiệt hơn;
Sử dụng thuốc hạ sốt: Khi nhiệt độ ở nách của trẻ đo được trên 38 độ C thì bố mẹ nên cho bé dùng thuốc hạ sốt Acetaminophen (Paracetamol) với liều lượng từ 10 – 15mg/kg cân nặng/lần, lặp lại mỗi 4 – 6 tiếng nếu trẻ vẫn không kết thúc sốt. Không tự ý kết hợp các loại thuốc hạ sốt khác như ibuprofen hoặc aspirin vì gây ra nhiều điểm mạnh phụ cho trẻ;
Lau mát tích cực: Bên cạnh dùng thuốc thì bố mẹ nên kết hợp thêm lau mát cơ thể trẻ bằng nước ấm để hiệu quả giảm sốt cao hơn;
Cho trẻ uống nhiều nước để tránh trạng thái mất nước
bố mẹ cần cho trẻ uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ
7. Cách làm cách lau mát tích cực giúp hạ sốt hữu hiệu
Chuẩn bị dụng cụ
5 khăn nhỏ, mỏng, có khả năng thấm nước tốt;
Nhiệt kế: điện tử hoặc thủy ngân;
Pha nước lau mát với tỉ lệ 2 : 1 (nước lạnh : nước sôi). Bố mẹ có thể kiểm tra nhiệt độ nước bằng cách nhúng khuỷu tay vào thau nước cảm giác ấm giống như nước tắm trẻ em là được.
Thực hiện
Lau chùi tay sạch sẽ;
Để trẻ nằm ngửa trên giường;
Cởi bỏ bớt hoặc nới rộng quần áo của trẻ;
Dùng khăn nhúng vào chậu nước, vắt ráo nước và lau toàn thân cho trẻ, chủ yếu tại các vị trí: trán, nách, bẹn, lòng bàn tay, bàn chân. Nên đặt 2 khăn ở 2 bên hõm nách và 2 khăn ở 2 bên bẹn của trẻ;
Khi khăn bớt ấm, nhúng lại vào chậu nước, vắt ráo nước và lặp lại hành sờ như trên cho đến khi nhiệt độ giảm;
Khi nước ở trong chậu kết thúc ấm thì thay chậu nước khác hoặc cho thêm nước nóng, kiểm tra lại mức lửa của nước và lau thành viên tiếp cho trẻ;
Đo lại thân nhiệt của trẻ sau mỗi 15 – 30 phút lau mát để kiểm tra sự thay đổi của mức lửa. Dừng lau cho trẻ khi mức lửa dưới 37.5 độ C;
Lau khô người và mặc lại quần áo mỏng cho trẻ.
8. Chế độ dinh dưỡng cho trẻ bị sốt
Khi trẻ bị sốt, cơ thể thường yếu ớt nên dễ chán ăn, phụ huynh cần chú ý đặc biệt đến chế độ dinh dưỡng. Đồ ăn cho trẻ bị sốt cần đảm bảo phải lỏng, mềm và dễ nuốt, đảm bảo giàu dinh dưỡng, tăng cường thêm lượng muối, vitamin, chất đạm dễ tiêu (thịt, cá...), kẽm (thịt bò, gà...) và nên nấu cùng rau củ quả.Vì vậy khi bị sốt, các món cháo là ưa chuộng được ưu tiên cho trẻ, vừa ít hương vị, ít dầu mỡ và tốt cho sự tiêu hóa. Mẹ nên nấu cháo hơi loãng khiến cho trẻ không bị chán ăn. Vậy trẻ bị sốt nên ăn cháo gì? Các món cháo gợi ý cho mẹ khi con bị sốt:
Cháo thịt tươi bò: chứa nhiều chất đạm, kẽm, sắt, protein, canxi... Khiến cho bù lại dinh dưỡng cho cơ thể;
Cháo thịt lợn thêm lá tía tô: giàu B1, B12, B6, D cùng với chất đạm, photpho, kali, kẽm... Cần thiết khi trẻ đang bị ốm. Lá tía bát làm cho chống oxy hóa, chống dị ứng, chống viêm;
Cháo thịt tươi gà: khiến cho hạ sốt, trị viêm họng, sổ mũi ở cả thành viên lớn và trẻ em;
Cho bé ăn cháo khi trẻ bị sốt
Cháo đậu xanh: giàu axit amin, giúp sản sinh kháng thể miễn dịch, kháng viêm, hạ sốt hiệu quả;
Cháo trứng gà - tía tô: khiến cho trị ho, hạ sốt nhanh;
Cháo ngũ cốc: hàm lượng chất xơ và giá trị dinh dưỡng cao, dễ tiêu hóa khi trẻ bị sốt;
Cháo bí đỏ: hàm lượng vitamin A cao, ổn định tiểu cầu trong bệnh sốt xuất huyết;
Cháo lươn: tính ôn, vị ngọt, bổ khí, dưỡng huyết, khiến cho mạnh gân cốt, thanh nhiệt, nhuận tràng.
Khi trẻ sốt kéo dài không hạ, bạn nên đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế uy tín để được khám, tìm rõ nguyên nhân và chữa trị dứt điểm.
Khi trẻ bị sốt, cơ thể thường yếu ớt nên dễ chán ăn, phụ huynh cần chú ý nhất là đến chế độ dinh dưỡng. Món ăn cho trẻ bị sốt cần đảm bảo phải lỏng, mềm và dễ nuốt, đảm bảo giàu bổ dưỡng, bổ sung thêm lượng muối, vitamin, chất đạm dễ tiêu (thịt, cá...), kẽm (thịt bò, gà...) và nên nấu cùng rau củ quả.
Vì vậy khi bị sốt, các món cháo là ưa chuộng được ưu tiên cho trẻ, vừa ít gia vị, ít dầu mỡ và tốt cho sự tiêu hóa. Mẹ nên nấu cháo hơi loãng khiến cho trẻ không bị chán ăn. Vậy trẻ bị sốt nên ăn cháo gì? Các món cháo gợi ý cho mẹ khi con bị sốt:
Cháo thịt bò: chứa nhiều chất đạm, kẽm, sắt, protein, canxi... Làm cho bù lại bổ dưỡng cho cơ thể;
Cháo thịt lợn thêm lá tía tô: giàu B1, B12, B6, D cùng với chất đạm, photpho, kali, kẽm... Cần thiết khi trẻ đang bị ốm. Lá tía chén giúp chống oxy hóa, chống dị ứng, chống viêm;
Cháo thịt tươi gà: khiến cho hạ sốt, trị viêm họng, sổ mũi ở cả người lớn và trẻ em;
Cháo đậu xanh: giàu axit amin, làm cho sản sinh kháng thể miễn dịch, kháng viêm, hạ sốt hiệu quả;
Cháo trứng gà - tía tô: làm cho trị ho, hạ sốt nhanh;
Cháo ngũ cốc: hàm lượng chất xơ và giá trị bổ dưỡng cao, dễ tiêu hóa khi trẻ bị sốt;
Cháo bí đỏ: hàm lượng vitamin A cao, ổn định tiểu cầu trong bệnh sốt xuất huyết;
Cháo lươn: tính ôn, vị ngọt, bổ khí, dưỡng huyết, giúp mạnh gân cốt, thanh nhiệt, nhuận tràng.
Khi trẻ sốt kéo dài không hạ, bạn nên đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế uy tín để được khám, tìm rõ nguyên nhân và chữa trị dứt yếu tố.
Đối với trẻ bị sốt, bổ dưỡng rất quan trọng. Cha mẹ nên bổ sung cho trẻ các sản phẩm hỗ trợ có chứa lysine, các vi khoáng chất và vitamin thiết yếu như kẽm, crom, selen, vitamin nhóm B khiến cho đáp ứng đầy đủ nhu cầu về dưỡng chất ở trẻ. Đồng thời các vitamin thiết yếu này còn hỗ trợ tiêu hóa, bổ sung khả năng hấp thu dưỡng chất, giúp cải thiện tình trạng biếng ăn, làm cho trẻ ăn thơm ngon.
Trên đây là một số chia sẻ của chúng tôi về cách chăm sóc trẻ khi sốt. Cha mẹ có thể dựa theo tư vấn của bác sĩ để cắt đứt cơn sốt của bé trước khi có diễn biến xấu xảy ra. Nếu bạn đã thử tất cả cách trên mà bé chưa đỡ, hãy liên hệ ngay đến bác sĩ hoặc bệnh viện để nhờ giúp đỡ nhé!